ZUS i podatki to dwie daniny publiczne, które „kochają” wszyscy przedsiębiorcy. O ile podatku możesz w danym miesiącu nie zapłacić, o tyle ZUS musisz płacić właściwie zawsze.
I w tym wpisie wyjaśnię Ci, jakie są rodzaje składek oraz opcje do wyboru dla jednoosobowej działalności gospodarczej. Przy czym wzięłam pod uwagę osobę, która wyłącznie jest przedsiębiorcą i nie ma żadnego zatrudnienia, ani umów zlecenia czy o dzieło, nie jest emerytem lub rencistą i nie jest osobą niepełnosprawną.
Na wstępie mała ściąga z rodzajów składek płaconych do ZUS
Składka zdrowotna – obowiązkowa składka płacona na NFZ. Umożliwia korzystanie z „państwowej” opieki medycznej (lekarz, szpital itp.).
Składki społeczne – to zbiór kilku składek czyli obowiązkowe składki na: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie wypadkowe oraz dobrowolna składka na ubezpieczenie chorobowe.
Składka emerytalna odpowiada za wysokość Twojej przyszłej emerytury.
Składka rentowa to gwarancja wypłaty przez ZUS pieniędzy tzw. renty, gdybyś nie mogła pracować (czyli utraciłabyś dochody pieniężne) w skutek np. inwalidztwa.
Składka wypadkowa gwarantuje z kolei wypłatę świadczenia pieniężnego przez ZUS w sytuacji, gdybyś uległa wypadkowi przy pracy (bez swojej winy) lub gdybyś zapadła na chorobę zawodową.
Składka chorobowa (dobrowolna) odpowiada m.in. za wypłatę świadczenia chorobowego bądź opiekuńczego – jeśli zachorujesz i dostaniesz od lekarza zwolnienie albo będziesz opiekowała się chorym dzieckiem, świadczenia macierzyńskiego – gdybyś urodziła dziecko.
Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Ze środków FP finansowane są cele wskazane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy np. aktywizacja osób bezrobotnych.
Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych opłacana jest, jeśli zatrudnia się chociaż jednego pracownika (na etacie albo umowie zleceniu). Daje ona pracownikom gwarancję wypłaty świadczenia pieniężnego, gdybyś jako pracodawca była niewypłacalna.
Teraz możemy przejść do opisu różnych schematów opłacania składek do ZUS. Zaczniemy w kolejności od tych, które mogą Ci przysługiwać od rozpoczęcia działalności gospodarczej.
ULGA NA START
JAKIE SKŁADKI PŁACISZ: co miesiąc tylko składkę zdrowotną – 381,81 zł.
JAK DŁUGO TRWA: 6 miesięcy (ale jeśli założysz działalność w trakcie miesiąca, wtedy przedłużysz ją o ten niepełny miesiąc czyli będzie 7 miesięcy).
DLA KOGO: tylko dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą lub osób podejmujących działalność po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego jej zawieszenia lub zakończenia.
WARUNKI SKORZYSTANIA: nie będziesz robiła dla swojego byłego pracodawcy w ramach tej działalności tego, co robiłaś dla niego pracując na etacie w tym lub w poprzednim roku kalendarzowym. Uwaga! Chodzi o zatrudnienie na etacie, a nie o umowy zlecenia czy o dzieło. I jeszcze jeden warunek: nie podlegasz ubezpieczeniu w KRUS.
MINUSY: Płacisz tylko składkę zdrowotną, zatem jedynym Twoim uprawnieniem jest możliwość korzystania przez Ciebie z państwowej służby zdrowia. Nie jesteś objęta w tym czasie składkami społecznymi, wobec tego na przykład w razie choroby i zwolnienia L-4 ZUS nie wypłaci Ci zasiłku chorobowego, a także świadczeń przysługujących z ubezpieczenia wypadkowego. I ten czas nie będzie brany pod uwagę przy wyliczaniu Twojej emerytury oraz przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i jej wysokości. Oczywiście mam na myśli te 6 lub7 miesięcy, w których masz ulgę na start.
DOKUMENT REJESTRACYJNY: żeby zarejestrować się do ulgi na start należy złożyć do ZUS druk ZZA i wybrać kod ubezpieczenia: 0540.
Pamiętaj, że ulgę na start możesz wybrać, jeżeli spełnisz ww. warunki, ale nie musisz. Możesz od razu wybrać składki preferencyjne albo duży ZUS.
Jeśli w trakcie korzystania z ulgi na start zawiesisz działalność, to okres zawieszenia nie przerwie biegu tych 6 lub 7 miesięcy.
Po skończeniu ulgi na start, jeśli spełniasz warunki, możesz skorzystać ze składek preferencyjnych.
SKŁADKI PREFERENCYJNE
Składki preferencyjne czyli są to niższe (niż na dużym ZUS) składki społeczne, wyliczane od obniżonej podstawy, a ta nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Składka zdrowotna zawsze jest w takiej samej wysokości, bez względu na to, czy to jest ulga na start, składki preferencyjne, mały ZUS plus czy duży ZUS.
JAKIE SKŁADKI PŁACISZ: co miesiąc obowiązkowe składki społeczne: emerytalną, rentową, wypadkową – 245,20 zł, obowiązkową składkę zdrowotną – 381,81 zł oraz dobrowolną składkę chorobową – 20,58 zł. Łącznie: 627,01 zł lub 647,59 zł (jeśli zdecydujesz się płacić składkę chorobową). Nie opłacasz za siebie składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
JAK DŁUGO TRWA: 24 miesiące (ale jeśli założysz działalność w trakcie miesiąca i nie skorzystałaś wcześniej z ulgi na start, wtedy przedłużysz ją o ten niepełny miesiąc czyli będzie 25 miesięcy).
DLA KOGO: tylko dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą lub osób podejmujących działalność po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego jej zawieszenia lub zakończenia.
WARUNKI SKORZYSTANIA: nie będziesz robiła (przez cały okres korzystania ze składek preferencyjnych) dla swojego byłego pracodawcy w ramach tej działalności tego, co robiłaś dla niego pracując na etacie w tym lub w poprzednim roku kalendarzowym. Uwaga! Chodzi o zatrudnienie na etacie, a nie o umowy zlecenia czy o dzieło.
MINUSY: opłacanie składek społecznych od niższej podstawy (30% minimalnego wynagrodzenia), ma wpływ na wysokość przysługujących za ten okres świadczeń od ZUS czyli np. zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego czy wysokość przyszłej emerytury bądź renty. Po prostu te świadczenia będą niższe.
DOKUMENT REJESTRACYJNY: żeby zarejestrować się do preferencyjnego ZUS należy złożyć druk ZUA i wybrać kod ubezpieczenia: 0570.
Pamiętaj, że składki preferencyjne są opcją, którą możesz wybrać, jeżeli spełnisz ww. warunki, ale nie musisz. Możesz od razu wybrać duży ZUS.
Jeśli w trakcie korzystania ze składek preferencyjnych zawiesisz działalność, to okres zawieszenia nie przerwie biegu tych 24 lub 25 miesięcy.
Po skończeniu ZUS preferencyjnego, jeśli spełnisz określone warunki, możesz skorzystać z małego ZUS plus, a jeśli nie, to wchodzisz w duży ZUS.
Mały ZUS plus
Mały ZUS plus oznacza, że płacisz niższe, niż na dużym ZUS, składki społeczne, które są ustalane na dany rok proporcjonalnie do Twojego przychodu oraz dochodu z działalności gospodarczej z roku poprzedniego. Wobec tego to, czy możesz np. w 2021 roku skorzystać z małego ZUS plus, będzie zależało od Twoich przychodów i dochodów z 2020 roku.
JAKIE SKŁADKI PŁACISZ: co miesiąc obowiązkowe składki społeczne: emerytalną, rentową, wypadkową i ewentualnie dobrowolną składkę chorobową (podstawę wyliczenia tych składek wylicza się za pomocą specjalnego wzoru i zależy od przychodów i dochodów z poprzedniego roku – link do specjalnego kalkulatora umieściłam na końcu wpisu) oraz obowiązkową składkę zdrowotną – 381,81 zł.
Nie opłacasz za siebie składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, jeśli wyliczona podstawa wymiaru składek społecznych będzie niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę – w 2021 to 2800 zł.
Łączna kwota składek małego ZUS plus nigdy nie będzie niższa niż wartość składek ZUS preferencyjnego i wyższa niż duży ZUS. Zatem możesz płacić miesięcznie np. 655,25 zł albo 918,99 zł albo 1011,27 zł albo 1376,58 zł itd. Wszystko zależy od tego, jaką wyliczysz podstawę wymiaru składek społecznych, a ta będzie zależała od Twoich przychodów i dochodów z poprzedniego roku.
JAK DŁUGO TRWA: maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej.
DLA KOGO: dla osób, które prowadzą już działalność gospodarczą i prowadziły ją w poprzednim roku kalendarzowym przez nie mniej niż 60 dni kalendarzowych. Nie mogą opłacać go osoby w pierwszym roku prowadzenia działalności, ani osoby, które mogą korzystać z ZUS preferencyjnego.
WARUNKI SKORZYSTANIA: przy tej formie płacenia składek jest kilka warunków:
- przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, którą prowadziłaś przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyły 120 000 zł
- ponadto nie możesz rozliczać się na karcie podatkowej i jednocześnie korzystać ze zwolnienia z VAT
- nie możesz też podlegać ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innej pozarolniczej działalności np. jako wspólnik spółki jawnej
- nie możesz wykonywać w ramach działalności gospodarczej tych samych czynności, które wykonywałaś dla byłego bądź obecnego pracodawcy jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym
- w poprzednim roku nie mogłaś prowadzić działalność jako: twórca, artysta, osoba wykonująca wolny zawód, wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej albo jednoosobowej spółki z o.o., osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.
MINUSY: opłacanie składek społecznych od niżej podstawy niż duży ZUS ma wpływ na wysokość przysługujących za ten okres świadczeń od ZUS czyli np. zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego czy wysokość przyszłej emerytury bądź renty. Niższe składki to niższe świadczenia.
DOKUMENT REJESTRACYJNY: żeby zarejestrować się do małego ZUS plus należy złożyć druk ZUA i wybrać kod ubezpieczenia: 0590. Oraz za pierwszy okres podlegania pod mały ZUS plus złożyć deklarację DRA składającą się z dwóch części, gdzie w drugiej wykazujesz wysokość przychodu, dochodu, formy opodatkowania oraz liczbę dni prowadzenia działalności w poprzednim roku kalendarzowym.
Mały ZUS plus to również opcja i wcale nie musisz z niego korzystać. Możesz po prostu wejść na duży ZUS. Możesz też zrezygnować z niego w trakcie roku, ale jeśli to zrobisz, to już do końca tego roku będziesz opłacała duży ZUS.
DUŻY ZUS
Duży ZUS, którego w większości nie lubią płacić przedsiębiorcy, ponieważ jest stosunkowo wysoki (oczywiście wszystko zależy od wysokości Twoich przychodów). Podstawę wyliczenia składek społecznych stanowi tutaj 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
JAKIE SKŁADKI PŁACISZ: co miesiąc obowiązkowe składki społeczne: emerytalną – 615,93 zł , rentową – 252,43 zł, wypadkową – 52,70 zł i ewentualnie dobrowolną składkę chorobową – 77,31 zł, obowiązkowy Fundusz Pacy – 77,31 zł oraz obowiązkową składkę zdrowotną – 381,81 zł. Łącznie: 1380,18 zł lub 1457,49 zł (jeśli zdecydujesz się płacić składkę chorobową).
WARUNKI SKORZYSTANIA: mogą z niego korzystać osoby rozpoczynające działalność oraz te już prowadzące, które nie chcą płacić składek preferencyjnych lub małego ZUS plus – a mogą. Obligatoryjnie zaś, jeśli nie spełniają warunków do skorzystania z ulgi na start lub składek preferencyjnych albo małego ZUS plus.
MINUSY: jak twierdzi część mikro-przedsiębiorców „za wysoki!”. Co miesiąc płaci się prawie 1500 zł, a kiedy potrzebujesz szybko skorzystać z porady lekarza specjalisty – musisz zrobić to prywatnie. A czy dostaniesz z tych odprowadzonych składek godziwą emeryturę za 20-30 lat? Nie wiadomo… ale raczej nie.
DOKUMENT REJESTRACYJNY: żeby zarejestrować się do dużego ZUS należy złożyć druk ZUA i wybrać kod ubezpieczenia: 0510.
A może masz ochotę płacić więcej niż kwoty dużego ZUS? Bo na przykład planujesz urodzić dziecko i chciałabyś dostawać wyższe świadczenie macierzyńskie? A może uważasz, że jednak Zakład Ubezpieczeń Społecznych przetrwa do Twojej emerytury i chciałabyś, żeby ta była wysoka. Możesz to robić (choć osobiście nie znam żadnej osoby, która by płaciła więcej, niż najniższy ustalony limit).
Są jednak pewne ograniczenia (żeby jakiś mega bogaty człowiek, nie puścił kiedyś ZUSu z torbami) „Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6, 7 i 10, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy…”. W 2021 r. limit roczny wynosi 157.770,00 zł.
„Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza kwotę 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”…”. W 2021 r. limit miesięczny wynosi 13.147,50 zł.
Jest jeszcze jedna kwestia, warta wyjaśnienia – czyli w jaki sposób wylicza się składki na poszczególne ubezpieczenia od podstawy, o której tyle wcześniej pisałam.
Inne Ważne Informacje
Poniżej jeszcze wypunktowałam inne, moim zdaniem, istotne dla rozpoczynających działalność gospodarczą osób informacje dotyczące składek ZUS.
Pierwsza rejestracja do ZUS
Kiedy zakładasz działalność gospodarczą poprzez wypełnianie wniosku o wpis do CEIDG (klik), zrób od razu rejestrację do ubezpieczeń w ZUS. We wniosku CEIDG w punkcie 12, gdy wybierzesz, że podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS – uaktywnią się dwa kolejne pola: 12.1 „Data powstania obowiązku opłacania składek ZUS” (tu wpiszesz datę rozpoczęcia działalności) oraz 12.2 „Dołączam zgłoszenia ZUS” (gdzie wybierzesz albo druk ZZA albo ZUA). Wtedy po poprawnym wypełnienie wniosku o wpis działalności, otworzy się do wypełnienia wybrane przez Ciebie zgłoszenie do ZUS czyli ZZA lub ZUA. (Uwaga! W formularzach ZUA i ZZA wypełniasz swoimi danymi zarówno pola dotyczące płatnika składek jak i te dotyczące osoby ubezpieczonej.
Rejestracji możesz też dokonać za pośrednictwem PUE-ZUS, jednak do tego będzie potrzebny Profil Zaufany (klik) (który z kolei założysz internetowo np. przez swój bank). Możesz też wypełnić wniosek fizycznie czyli papierowy i przesłać go do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych listem poleconym lub złożyć osobiście w swojej placówce.
Terminy płacenia składek i numer konta
Kiedy ZUS otrzyma Twoje zgłoszenie i zarejestruje Ciebie jako płatnika składek oraz ubezpieczonego, wtedy wyśle do Ciebie list z numerem Twojego indywidualnego rachunku bankowego, na który będziesz płaciła wszystkie składki. Jeśli nie dostaniesz listu, zgubisz go albo nie będzie Ci się chciało na niego czekać, bo jesteś niecierpliwą osobą, to możesz swój numer rachunku znaleźć tu: https://eskladka.pl/Home
Składki będziesz płaciła za dany miesiąc do 10 dnia kolejnego miesiąca (lub 15 dnia kolejnego miesiąca, jeśli nie będziesz płaciła tylko za siebie, ale też np. za pracownika). Jeśli rozpoczniesz działalność w lutym np. 15.02.2021 r., to pierwszą składkę za luty zapłacisz do 10.03.2021 r. Za marzec do 10.04.2021 r., za kwiecień do 10.05.2021 r. itd.
Wpłacasz je na wskazany przez ZUS rachunek (w bankach internetowych jest osobna zakładka na przelewy podatkowe i do ZUS), w tytule przelewu wpisując np. „składki ZUS”. Nie musisz wskazywać za jaki są okres, bo ZUS i tak zaksięguje je na najstarsze niezapłacone.
Pamiętaj też, że za pierwszy miesiąc musisz złożyć deklarację ZUS-DRA, a jeśli zaczęłaś działalność w trakcie miesiąca i masz np. preferencyjny ZUS lub duży – to również za drugi miesiąc działalność trzeba taką deklarację złożyć.
WAŻNE! Płać składki zawsze w terminie tak, by były na koncie ZUS najpóźniej 10 dnia miesiąca (lub 15 dnia, gdy masz pracowników). Dlatego ja zalecam, by robić przelew najpóźniej na dwa dni przed terminem. Dlaczego to takie istotne? Bo jeśli jesteś zarejestrowana również do ubezpieczenia chorobowego, to każde spóźnienie z opłaceniem składki skutkuje m.in. tym, że ZUS nie wypłaci Ci w razie choroby świadczenia.
Platforma ZUS PUE
Warto założyć na niej konto (klik), ponieważ będziesz miała wgląd w swoje dokumenty, płatności (np. czy nie masz żadnych zaległość oraz w jaki sposób ZUS księguje składki) oraz będziesz mogła elektronicznie składać wnioski i inne dokumenty. Poza tym sam Zakład Ubezpieczeń Społecznych umieszcza tam również odpowiedzi na pisma i wnioski.
Do zalogowania na ZUS PUE potrzeby Ci będzie albo Profil Zaufany albo ewentualnie posiadanie konta w wybranym banku współpracującym z ZUS (aktualnie to PKO BP, inteligo, BOŚ, Millenium, citi handlowy, ING) lub zarejestrowany kwalifikowany podpis elektroniczny.
I na koniec…
Tu znajdziesz kalkulator do wyliczenia podstawy małego ZUS plus – kalkulator
To numer telefonu do Centrum Obsługi Telefonicznej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (COT) – 22 560 16 00. Konsultanci COT są dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00 – 18:00. Uzyskasz tam informacje m.in. na temat ubezpieczeń, swojego konta, zasiłków itp. I naprawdę potrafią pomóc.
Starałam się wyjaśnić, jak najwięcej i jak najprościej i mam nadzieję, że mi się to udało. Najlepiej dla nas wszystkich byłoby, gdyby nasze dochody były na tyle wysokie, żebyśmy w ogóle nie musiały przejmować się wysokością ZUSu, podatków, przyszłą emeryturą itp. rzeczami. Czego Wam oczywiście z całego serca życzę.
Chciałabyś otrzymywać ode mnie wiadomości o najnowszych wpisach i innych interesujących rzeczach? Zapisz się na Newsletter Kobiecej Firmy.
Kompendium.
Jakoby temat ZUS nie był interesujący to jednak istotnie ważny, a jeszcze tutaj w tak lekki i przystępny sposób, kawa na ławę. Super.
Dziękuję 🙂
Bardzo interesujący artykuł. W końcu czarno na białym napisane o co chodzi. Chciałabym tylko wyjaśnić jedną kwestię odnośnie ZUS-DRA. Jako osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą i nie zatrudniająca żadnego pracownika, składam tą deklarację tylko raz, dobrze rozumiem?
Dziękuję 🙂
A odpowiadając na pytanie – jeśli to będzie ulga na start – to wystarczy pierwsza deklaracja, a potem kolejna dopiero przy jakiejś zmianie np. wejściu na zus preferencyjny. A jeżeli działalność była rozpoczęta od razu od preferencyjnego zus lub dużego – to jeżeli rozpoczęto działalność pierwszego dnia miesiąca – wtedy wystarczy pierwsza deklaracja, a potem kolejna jeśli będzie jakaś zmiana. Jeżeli zaś działalność rozpoczęto w trakcie miesiąca, wtedy trzeba złożyć dwie pierwsze deklaracje, ponieważ pierwsza będzie za niepełny miesiąc i będą proporcjonalnie niższe składki zus społeczne (a druga już będzie za cały miesiąc).
Bardzo przydatny wpis! Według mnie dla początkujących przedsiębiorców możliwość niepłacenia składek na ubezpieczenie społeczne przez 6 miesięcy jest naprawdę zachęcająca. Korzystne jest też to, że można opłacać składki proporcjonalne do swojego dochodu.